Жыл сайын Қазақстанда жалпы білім беретін мектептердің түлектерін Бірыңғай ұлттық тестілеу (БҰТ) өтеді. 2017 жылдан бастап түлектер мыналарды тапсыратын болады:
1. Мектептердегі емтихандар (орта білім және “Алтын белгі” алу үшін).
2. БҰТ, ЖОО түсу үшін емтихандар функцияларын және мемлекеттік гранттарды тарату жүйелерін орындайтын болады.
Мектептерде пәндер бойынша қорытынды аттестаттау өткізіледі:
Қорытынды аттестатауды өткізу тәртібі
Пәні |
Емтихан нысаны |
Ана тілі және (оқыту тілі) |
Жазбаша емтихан - эссе |
Орыс, өзбек, ұйғып және тәжік тілді оқыту мектептеріндегі қазақ тілі.Тестілеу |
|
Қазақстан тарихы (оқыту тілінде) |
Ауызша емтихан |
Алгебра және талдау бастамалары |
Жазбаша емтихан |
Таңдау пәні (физика, информатика, Геометрия, химия, Биология, география, дүниежүзі тарихы, әдебиет, шет тілі (ағылшын, неміс, француз) |
Олардың оқыту саласын ескерумен тестілеу (қоғамдық-гуманитарлық және жаратылыстану-математикалық бағыты) |
БҰТ тапсыруға жалпы білім беретін мектептердің барлық түлектері жіберіледі.
БҰТ жаңа форматы 20 тапсырмадан тұратын 2 міндетті пәнді қамтитын 2 блоктан тұрады:
және 30 тапсырмадан 2 салалық пән (математика + физика, математика + география, тарих + география, биология + химия, биология + география, шет тілі + тарих, оқыту тілі және әдебиет (қазақ немесе орыс тілі) + тарих, география + шет тілі, химия + физика, тарих+ адам және қоғам. құқық, шығармашылық емтихан).
Тапсырманы дұрыс орындау үшін баға: ұсынылған бесеуден бір дұрыс жауапты таңдаумен – 1 балл, ұсынылған бірнеше дұрыс жауапты немесе біреуін таңдаумен – 2 балл
Оқу сауаттылығы бойынша тапсырма келесі шеберліктерді тексеруге бағытталған: жалпылау, салыстыру, саралау және т.б. Сауаттылықты тексеруге тапсырмалар БҰТ енгізіледі, себебі ЖОО оқу кезінде талапкерге әр түрлі көздермен жұмыс істеу, осы көздерді талдау, осы көздерден ақпаратты салыстыру және тұжырымдар жасау. Осы дағдылар түлекке жоо оқу барысында қажет болады.
Салалық пәндер ұсынылғандардың ішінен бірнешеуін таңдаумен 10 тапсырма және ұсынылған бесеуінен біреуін таңдаумен 20 сұрақтан тұратын болады.
Салалық пәндерді тестілеудегі жауаптардың бірнеше нұсқалары талапкерлердің нақты тақырыпты қаншалықты жақсы білетінін тексеруге мүмкіндік береді. Сондай-ақ жауаптардың бірнеше нұсқалары бар тестілеу жауаптарды "жаттауға" және оймен болжауға кедергі жасайды.
Барлығы 120 сұрақ. Тестілеуді өткізу уақыты 3 сағат 30 минутты құрайды. Өту балы- 50. Максималды балл- 140 (салалық пәндер бойынша бірнеше дұрыс жауаптар есебінен).
Тестілеуге қатысуға өтініштер қабылдау 10 наурыздан 10 мамырға дейін қабылданады.
БҰТ өткізу мерзімдері - 20 маусымнан 1 шілдеге дейін.
Сәтсіз тапсырған жағдайда БҰТ 2017 жылғы тамызда және 2018 жылғы қаңтарда қайта тапсыру мүмкіндігі болады.
«Алтын белгi» иегерлері, жалпы білім беретін пәндер және ғылыми жобалар бойынша халықаралық олимпиада жеңімпаздары БҰТ жалпы негіздерде тапсырады, бұнда егер олардың нәтижелері жоғарыда айтылған марапаттары жоқтармен тең болса гранттар алуда басымдылыққа ие болады. 5 халықаралық олимпиадалардың жеңімпаздарына және жүлдегерлеріне арнайы гранттар бөлінетін болады.
Өтініш бланкін түлектің өзі оқитын мектепте жүргізіледі. Түлектің Т.А.Ә. БҰТ нәтижелері туралы сертификатқа толтыру жеке куәлігі, паспорты немесе туу туралы куәлік бойынша жүргізіледі. БҰТ нәтижелері туралы сертификатқа түлекті Т.А.Ә. толтыру жеке куәлік, паспорт немесе туу туралы куәлік бойынша жүргізіледі. 16 жасқа толмаған және жеке басын куәландыратын құжаты жоқ түлектерге мектеп директоры мектеп мөрімен расталған түлектің фотосуреті бар анықтама береді.
Тестілеудің басталуы көп жағдайда сақталуы тиіс тәртіпке байланысты. Басқаша жағдайда түлекке нәтижелерді жою немесе жоққа шығару қаупі төнеді. Тестілеуді тапсыру кезінде түлектің сақтауы тиіс ерекше маңызды сәттерді атап өтеміз.
Түлекке:
Түлектің анықталған фактіні бұзуы жағдайында тексеруші Түлекті дәрісханадан шығару және тыйым салынған заттарды анықтау актісін құрастырады. Әрі қарай тексеруші мемлекеттік комиссия төрағасына түлектердің ережелерді бұзу айғағы туралы хабардар етіледі.
Емтихан материалдарын тестілеуге бөлінген уақытта түлек тапсырудан бас тартқан жағдайда оның жұмысы өңделмейді сондай-ақ Тестілеуге берілген уақыт аяқталған кезде бітіруші емтихан материалдарын тапсырудан бас тартқан фактіні тіркеу туралы акт құрастырылады.
Түлектің нәтижелерді жоюы және күшін жоюы туралы шешім қабылданған жағдайда ол өзі оқыған мектепте дәстүрлі емтихан нысанында қорытынды аттестатауды тапсырады. Бұнда ол ағымдағы жылы ЖОО түсу құқығынан айрылады.
Тестілеу кезінде бірнеше мәрте тест тапсырмаларының сәйкессіздігі айғақтары немесе тестілеу нәтижелерін есептеудегі техникалық ақаулар анықталады. Түлек үшін әр балл маңызды болғандықтан бірыңғай талаптарды сақтауды қамтамасыз ету және тест тапсырмаларын бағалауда даулы мәселелерді шешу, тестілеу кезінде ҰБТ қатысушыларының құқықтарын қорғау мақсатында апелляциялық комиссиялар құрылады.
Аппеляциялық комиссияның төрағасы және құрамы білім саласындағы уәкілетті органның бұйрығымен бекітеледі. Апелляциялық комиссия түлекке балдарды қосу туралы ұсыныстардың негізділігін қарайды және түпкілікті шешімді қабылдайды.
Өз қызметтерін орындау мақсатында аппеляциялық комиссия түлектердің жауап парақтарының көшірмелерін, ҰБТ ережелерін сақтау туралы мәліметтерді сұратады және алады.
Аппеляциялық комиссияның шешімі хаттамамен рәсімделеді, оған төраға және комиссияның барлық мүшелері қол қояды. Аппеляциялық комиссияның хаттамалары жыл бойы Ұлттық тестілеу орталығында сақталады.
Апелляциялық комиссияның құрамына мемлекеттік комиссияның мүшелері және басқа адамдар, ағымдағы жылы ҰБТ өтетін балалар кіре алмайды.
Апелляциялық комиссия тест тапсырмаларының мазмұны және техникалық себептер бойынша тестілеуге қатысушылардан өтініштерді қабылдайды және қарастырады, түлекке балдарды қосу туралы ұсыныс енгізеді және оны аппеляцияның нәтижелері туралы хабардар етеді.
Аппеляцияға өтінішті апелляция комиссиясы төрағасының атына тестілеуге қатысушының өзі береді. Тест тапсырмаларының мазмұны және техникалық себептер бойынша өтініш тестілеу нәтижелерін жариялағаннан кейін келесі күні күндізгі 14.00-ге дейін қабылданады және апелляциялық комиссия 1 күн ішінде қарайды. Өтініш берушіде өзімен бірге жеке басты куәландыратын құжат және ҰБТ рұқсаттама болу керек.